Sau hơn một tháng tranh cãi gay gắt, cuộc chiến thuế quan Mỹ-Trung cuối cùng đã tạm dừng.
Vào ngày 10 và 11 tháng 5 theo giờ địa phương, hai bên đã đạt được nhiều đồng thuận tích cực trong cuộc đàm phán cấp cao về kinh tế thương mại tại Geneva, Thụy Sĩ, tiếp thêm sức mạnh cho sự phát triển ổn định của nền kinh tế hai nước cũng như toàn cầu.
Tuyên bố chung của Mỹ và Trung Quốc vào ngày 12 tháng 5 cho biết, cuộc đàm phán cấp cao về kinh tế thương mại giữa hai nước đã đạt được tiến triển thực chất, giảm đáng kể mức thuế quan song phương, trong đó phía Mỹ đã hủy bỏ tổng cộng 91% thuế tăng, phía Trung Quốc cũng tương ứng hủy bỏ 91% thuế đối phó; phía Mỹ tạm ngừng thực hiện 24% “thuế đối ứng”, phía Trung Quốc cũng tạm ngừng thực hiện 24% thuế đối phó.
Tuy nhiên, đáng lưu ý là, vào tháng 2 năm nay, Mỹ đã tăng thuế 20% đối với Trung Quốc với lý do vấn đề fentanyl, và trong tuyên bố này không hề đề cập đến vấn đề đó.
Thuế “bất bình đẳng” tạm dừng
Vào ngày 2 tháng 4 năm 2025 theo giờ địa phương, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã công bố chính sách thuế đối ứng toàn cầu, trong đó mức thuế đối với Trung Quốc lên tới 34%. Cộng thêm 20% thuế đã được áp dụng trước đó vì vấn đề fentanyl, tổng mức thuế lên đến 54%. Chính sách này như một “quả bom sâu” giáng xuống hệ thống kinh tế toàn cầu, lập tức gây ra phong trào phản đối mạnh mẽ trên toàn thế giới.
Một số tổ chức ước tính, mức thuế này đủ để đến năm 2030 xóa bỏ phần lớn thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc.
Những động thái này của Mỹ không chỉ gây ra phản ứng mạnh mẽ trên toàn cầu mà còn khiến giá trị vốn hóa thị trường của bảy ông lớn công nghệ Mỹ giảm mạnh 51090 tỷ nhân dân tệ trong vòng 48 giờ. 12 quốc gia nhanh chóng công bố các biện pháp trả đũa, Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) cũng khẩn trương triển khai cơ chế giải quyết tranh chấp.
Đối mặt với sự khiêu khích từ Mỹ, Trung Quốc đã nhanh chóng phản ứng. Vào ngày 4 tháng 4, Trung Quốc đã công bố các biện pháp trả đũa mạnh mẽ, áp thuế 34% đối với tất cả hàng hóa nhập khẩu có xuất xứ từ Mỹ.
Tuy nhiên, Mỹ không yếu thế, mà còn gia tăng áp lực hơn nữa. Vào ngày 8 tháng 4, chính phủ Mỹ thông báo nâng mức thuế đối ứng đối với hàng hóa nhập khẩu từ Trung Quốc từ 34% lên 84%. Đối mặt với sự khiêu khích lần thứ hai từ Mỹ, Trung Quốc ngay lập tức thực hiện hành động trả đũa với thuế tăng tương đương.
Nguồn ảnh: Chụp màn hình từ Bộ Tài chính
Ông Xu Tiên Trần, chuyên gia kinh tế cao cấp tại Economist Intelligence Unit cho biết: “Khi Trung Quốc đã đối mặt với mức thuế quan trên 60%, việc tăng thêm 50% hoặc 500% sẽ không còn phân biệt”. Ông cho rằng Trung Quốc đã chuẩn bị sẵn sàng cho một cuộc chiến thương mại toàn diện với Mỹ. Ông Xu chỉ ra: “Trung Quốc hiện đang ở thế phòng thủ, nhưng cả hai bên đều đang thử thách giới hạn của nhau”.
Sau hơn một tháng chiến tranh thuế quan, chính phủ Mỹ cuối cùng cũng nhận ra sai lầm trong chính sách tăng thuế đơn phương và đã mời Trung Quốc tham gia đàm phán.
Vào ngày 10 và 11 tháng 5, nhân vật đứng đầu phía Trung Quốc trong cuộc đàm phán kinh tế thương mại, Phó Thủ tướng Triệu Lập Phong, đã gặp gỡ các nhân vật đứng đầu phía Mỹ, Bộ trưởng Tài chính Janet Yellen và Đại diện Thương mại Katherine Tai tại Geneva, Thụy Sĩ.
Vào ngày 12 tháng 5, hai bên phát hành “Tuyên bố chung về cuộc đàm phán kinh tế thương mại Mỹ-Trung Geneva”. Tuyên bố nêu rõ, phía Mỹ cam kết hủy bỏ tổng cộng 91% thuế tăng đối với hàng hóa Trung Quốc theo các sắc lệnh hành chính số 14259 và 14266 ngày 8 và 9 tháng 4, 2025; sửa đổi thuế đối ứng 34% theo sắc lệnh hành chính số 14257 ngày 2 tháng 4, với 24% thuế tạm ngừng trong 90 ngày, giữ lại 10% thuế còn lại. Tương ứng, phía Trung Quốc hủy bỏ tổng cộng 91% thuế đối phó đối với hàng hóa Mỹ; đối với 34% thuế đối ứng, tạm ngừng 24% trong 90 ngày, giữ lại 10% thuế còn lại. Trung Quốc cũng tạm ngừng hoặc hủy bỏ các biện pháp đối phó phi thuế đối với Mỹ.
Ngành ô tô Mỹ dưới thuế quan
Trong cuộc chiến thuế quan gay gắt này, ngành ô tô chắc chắn là một trong những lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Các mức thuế mà Mỹ áp dụng đối với Trung Quốc tập trung vào các lĩnh vực then chốt như xe điện, pin lithium, chip ô tô, và loạt biện pháp này đã tác động toàn diện đến ngành ô tô, từ sự gia tăng chi phí sản xuất đến sự cản trở chuỗi cung ứng, cũng như sự biến động nhu cầu thị trường, tất cả đều khiến ngành ô tô phải chao đảo trong cơn bão thuế quan.
Nguồn ảnh: Wallenius Wilhelmsen
Tuy nhiên, trong tiến trình toàn cầu hóa, không ai có thể tự bảo vệ mình, ngành ô tô Mỹ cũng bị ảnh hưởng tương tự.
Chính sách thuế của Mỹ đã dẫn đến chi phí sản xuất ô tô tăng vọt. Theo phân tích của các chuyên gia ngành, mỗi chiếc xe nhập khẩu sẽ vì vậy mà chi phí tăng thêm từ 6000 đến 8000 USD, dẫn đến giá bán xe ô tô trên thị trường Mỹ tăng trung bình từ 15% đến 20%.
Lấy General Motors làm ví dụ, công ty này cho biết, việc áp dụng thuế tăng sẽ khiến chi phí cho xe mới bán tại Mỹ tăng ít nhất 5000 USD. Bởi sản xuất ô tô liên quan đến nhiều linh kiện, nhiều linh kiện đều phụ thuộc vào nhập khẩu. Việc Mỹ áp dụng thuế cao đối với ô tô nhập khẩu và linh kiện đã khiến các nhà sản xuất ô tô phải trả nhiều hơn khi mua linh kiện.
Trong khi đó, để duy trì hoạt động, các nhà sản xuất ô tô buộc phải chuyển những chi phí tăng này cho người tiêu dùng, điều này đã dẫn đến giá bán ô tô trên thị trường Mỹ tăng từ 15% đến 20%.
Một vấn đề nghiêm trọng hơn là chuỗi cung ứng xuyên biên giới, chiếm hơn 60% lượng thương mại linh kiện ô tô toàn cầu, đang đối mặt với nguy cơ đổ vỡ. Mạng lưới cung ứng đa chiều với hộp số sản xuất từ Mexico, bộ điều khiển động cơ sản xuất từ Trung Quốc và cảm biến ô tô cung cấp từ Đức, đang bị các rào cản thuế quan chưa từng có cắt đứt.
Cuộc chiến thuế quan bùng nổ đã khiến hệ thống chuỗi cung ứng phức tạp này đối mặt với những thách thức chưa từng có. Mức thuế cao đã làm tăng chi phí trong quá trình vận chuyển xuyên quốc gia, làm thu hẹp biên độ lợi nhuận của doanh nghiệp. Một số doanh nghiệp buộc phải cân nhắc lại cách bố trí chuỗi cung ứng và tìm kiếm nhà cung cấp linh kiện mới để giảm chi phí. Nhưng điều này không thể xảy ra ngay lập tức, mà tiêu tốn rất nhiều thời gian và tài chính. Trong quá trình tìm kiếm nhà cung cấp mới, doanh nghiệp có thể đối mặt với nguy cơ gián đoạn cung ứng, điều này sẽ ảnh hưởng đến tiến độ sản xuất ô tô.
Lúc đó, một nhà phân tích ngành ô tô Mỹ ước tính rằng, đến giữa tháng 4, hầu như tất cả dây chuyền sản xuất ô tô ở Bắc Mỹ đều sẽ bị ảnh hưởng, sản lượng ô tô hàng tuần của các nhà máy Mỹ sẽ giảm 20.000 xe, giảm khoảng 30% so với bình thường.
Tesla, doanh nghiệp dẫn đầu trong ngành ô tô điện của Mỹ, rất chịu ảnh hưởng từ cuộc chiến thuế quan. Do Tesla phụ thuộc vào chuỗi cung ứng và thị trường Trung Quốc, việc Mỹ áp thuế cao đối với Trung Quốc đã dẫn đến việc sản xuất hàng loạt model Cybertruck và Semi gặp khó khăn lớn.
Nguồn ảnh: Tesla
Tesla dự định chuyển linh kiện cho hai mẫu xe này từ Trung Quốc sang Mỹ, nhưng kế hoạch này đã bị hoãn lại sau khi chính phủ Mỹ tăng thuế đối với hàng hóa Trung Quốc một cách đáng kể. Theo kế hoạch ban đầu của Tesla, công ty này sẽ lần lượt nhận linh kiện trong vài tháng tới và bắt đầu thử nghiệm sản xuất hai mẫu xe này vào tháng 10 tới. Tuy nhiên, sự gia tăng thuế đã khiến Tesla không còn khả năng chịu đựng thêm chi phí, và cuối cùng buộc phải ngừng giao hàng.
Ngoài ra, tỷ lệ nội địa hóa của Model 3 và Model Y từ nhà máy Gigafactory Shanghai của Tesla đã vượt quá 95%, nhưng vẫn có 5% linh kiện nước ngoài. Nếu thuế tiếp tục tăng, công suất sản xuất của Tesla tại Trung Quốc chắc chắn sẽ bị ảnh hưởng, từ đó ảnh hưởng đến doanh số và lợi nhuận của Tesla tại Trung Quốc.
Kết luận:
Với việc phát hành “Tuyên bố chung về cuộc đàm phán kinh tế thương mại Mỹ-Trung Geneva”, cuộc chiến thuế quan Mỹ-Trung cuối cùng đã tạm dừng.
Hai bên trong tuyên bố chung nhấn mạnh sẽ cùng nhau duy trì hệ thống thương mại đa phương dựa trên quy tắc. Tuyên bố này có ý nghĩa quan trọng đối với sự phát triển ổn định của nền kinh tế toàn cầu. Trong thời đại toàn cầu hóa, bất kỳ hành động đơn phương nào của quốc gia nào cũng có thể gây ra hậu quả cho nền kinh tế toàn cầu. Do đó, hai bên cần phối hợp với nhau, cùng nhau bảo vệ sự ổn định và thịnh vượng của hệ thống thương mại đa phương.
Các chuyên gia trong ngành cho biết, cuộc chiến thuế quan đã gây ra sự chấn động nghiêm trọng đối với chuỗi ngành ô tô toàn cầu. Tuy nhiên, với việc tạm dừng cuộc chiến thuế quan Mỹ-Trung, ngành ô tô có thể đón nhận một cơ hội hô hấp. Các nhà sản xuất ô tô ở nhiều quốc gia sẽ có cơ hội điều chỉnh lại bố trí chuỗi cung ứng, giảm chi phí sản xuất, và nâng cao sức cạnh tranh trên thị trường. Đồng thời, các doanh nghiệp xe điện như Tesla cũng sẽ được hưởng lợi từ việc tạm dừng cuộc chiến thuế quan, họ sẽ có cơ hội lên kế hoạch sản xuất lại, đảm bảo nguồn cung linh kiện ổn định, từ đó bảo đảm việc giao hàng đúng hạn và sự phát triển ổn định của thị trường.
